ทำเนียบเกียรติยศ (Hall of Fame)

บุคคลคุณภาพแห่งปี 2011 ด้านสาธารณสุข

รศ.นพ.สภา ลิมพาณิชย์การ (อายุ 79 ปี)

(หมอ 5 บาท)

ที่ปรึกษาสถานเทคโนโลยีการศึกษาแพทยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล

พ.ศ. 2494     เตรียมอุดมศึกษา โรงเรียนเซ็นต์คาเบรียล

พ.ศ. 2502     แพทยศาสตร์บัณฑิต มหาวิทยาลัยมหิดล

พ.ศ. 2507     ประกาศนียบัตร Art as Applied to Medicine, The Johns Hopkins Hospital

                   ประกาศนียบัตรนักประชาสัมพันธ์ฝ่ายอำนวยการ รุ่นที่ 7

พ.ศ. 2503     อาจารย์โท ภาควิชากายวิภาคศาสตร์

พ.ศ. 2511     อาจารย์เอก ภาควิชากายวิภาคศาสตร์

พ.ศ. 2516     ผู้ช่วยศาสตราจารย์

พ.ศ. 2530     รองศาสตราจารย์

เอาใจเขามาใส่ใจเรา รักงาน และมีความสุขกับการทำงาน หมั่นค้นคว้าหาความรู้ใหม่ๆอยู่เสมอ

1. สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงพระราชทานโล่เกียรติคุณ รางวัล “น้ำใจงาม” ด้านการสงเคราะห์ และพัฒนาคุณภาพชีวิต อันดับที่ 1 ประจำปี พ.ศ. 2547 รายการคัดเลือกของผู้ชมรายการ “ฟ้าใส น้ำใจงาม”

2. โรตารี่ ธนบุรี  พ.ศ. 2518

3. ทีวีอาสา

4. โรตารี่ สีลม พ.ศ. 2550

5. โรตารี่ เจริญนคร พ.ศ. 2551 – 2552

6. กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์มอบโล่เชิดชูเกียรติ ผู้นำคุณประโยชน์ดีเด่น แก่ผู้อยู่ในภาวะยากลำบาก ประจำปี 2550

7. ศิษย์เก่าดีเด่นและศิษย์เก่าดียอดเยี่ยม พ.ศ. 2543 โดยสมาคมศิษย์เก่าเซนต์คาเบรียล โดยได้รับพระราชทานเข็มที่ระลึกเพื่อเชิดชูเกียรติจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พ.ศ. 2544

8. ศิษย์เก่าแพทย์ศิริราชดีเด่น พ.ศ. 2546 สาขาการบริการชุมชนทั้งหมดได้จากการทำงานที่สำนักงานแพทย์ตลอดระยะเวลาเกือบปี 50 ปี โดยเฉพาะการเรียนขานจากสื่อว่า “หมอ 5 บาท”

9. แม้จะเกษียณแล้ว แต่ได้รับความไว้วางใจให้เป็นที่ปรึกษาต่อ และสอนถ่ายภาพระบบร่างกายต่ออีก 10 ปี ต่อจากนั้น 6 ปีหลัง ก็ยังได้รับเป็นที่ปรึกษาต่อถึงปัจจุบัน

             อยากให้ประชาชนทั่วไปรู้จักและเข้าใจวงการวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมากขึ้นกว่านี้ ทุกสิ่งทุกอย่างจะได้ดำเนินไปได้อย่างสะดวก

“การทำความดีไม่มีเกษียณอายุ  ทุกคนสามารถเริ่มทำดีตั้งแต่เกิดจนตาย"  เป็นคำกล่าวถึงเรื่องการทำดีของ รศ.นพ. สภา ลิมพาณิชย์การ  คุณหมอใจดีผู้เปิดคลินิก "แพทย์สภา" รับรักษาคนป่วยที่คิดค่ารักษาในราคาแสนประหยัดเพียง 5 - 70 บาท โดยเริ่มต้นเก็บเงิน 5 บาท สำหรับคนไข้ที่ปวดหัวตัวร้อนเป็นไข้หวัด  หากไม่มีเงินจริงๆ  ก็ไม่คิดเงิน หรือถ้ามีไม่พอให้เท่าไหร่ก็เท่านั้น จนเป็นที่มาของฉายา "หมอ 5 บาท"

            ปัจจุบัน คุณหมอสภามีอายุ  79  ปี แม้ว่าจะเกษียณอายุมาแล้ว 19 ปี แต่ด้วยความรักในวิชาชีพและความมีมนุษยธรรมอันเปี่ยมล้น คุณหมอสภาจึงไม่ยอมเกษียณตัวเองออกจากหน้าที่ ทั้งการเป็นอาจารย์ที่ปรึกษาโรงเรียนเวชนิทัศน์  หน่วยงานในสถานเทคโนโลยีการศึกษาแพทย์ศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล คุณหมอจะเดินทางมาทำงานที่ศิริราชตั้งแต่วันจันทร์-ศุกร์   จนถึง 5 โมงเย็น ก่อนจะขับรถไปเปิดคลินิกที่ซอยระนอง 1 ถนนพระราม 5 ปิดวันเสาร์และเปิดวันอาทิตย์

รศ.นพ.สภา  เริ่มเปิดคลินิกสำนักงานแพทย์มาตั้งแต่ พ.ศ. 2507 ตามคำชักชวนของเพื่อน แต่เมื่อทำไปได้สักพักหนึ่ง เพื่อนของคุณหมอสภาก็ขอถอนตัว คุณหมอจึงทำคลินิกนี้แต่เพียงผู้เดียว โดยรับรักษาโรคทั่วไป จะเก็บเงินเฉพาะค่ายาและเวชภัณฑ์เท่านั้น  โดยไม่คิดค่าวินิจฉัยโรค  แต่ถ้าหากคนไข้ไม่มีเงินจริงๆ ก็ไม่คิดเงิน หรือหากมีไม่พอจะให้เท่าไหร่ก็ได้  เพราะรู้สึกเห็นใจคนไข้ และไม่ต้องการให้ไปซื้อยารับประทานเอง ตามความเคยชินของคนไทยที่มักจะไปร้านขายยาโดยไม่มีใบสั่งแพทย์  ผลเสียคือ  ผู้ป่วยจะไม่รู้ว่าตนเองแพ้ยาชนิดนั้นหรือไม่ และจะทำให้ดื้อยาอีกด้วย

            "ผมจะแนะนำคนไข้ว่า ควรปฏิบัติตัวอย่างไรบ้างถึงจะหายป่วย  บางทีก็ต้องบังคับให้คนไข้เชื่อฟัง  เพราะจับได้ว่ากินยาไม่ครบ  เลยต้องกำชับให้กินตามคำสั่ง ที่ผ่านมายังไม่มีผู้ป่วยได้ยาจากผมแล้วมีอาการดื้อยาหรือแพ้ยา  และจะให้ยากินไป  2 วันเท่านั้น เพราะไม่ต้องการให้เอายาไปทิ้งขว้าง เวลาจ่ายยาจะถามก่อนว่า มียาอะไรเหลืออยู่ที่บ้าน จะได้ไม่ให้ยาซ้ำกัน" ที่น่ายกย่องคือ  คุณหมอสภาไม่เคยคิดถึงผลประโยชน์ว่าจะกำไรหรือขาดทุน  เพราะมองว่าไม่ได้ลงทุนสูงเท่าคลินิกอื่นๆมีค่าใช้จ่ายแต่เพียงตัวยาเท่านั้น ที่จะสั่งซื้อจากบริษัทที่ได้ลิขสิทธิ์มาผลิตยาในไทย  เวลาสั่งซื้อแต่ละครั้งจะสั่งจำนวนมากๆ ซึ่งได้ราคาถูก ประหยัดเงินได้มาก  แม้ในช่วงหลังๆ  สั่งซื้อยาจำนวนน้อยลง  แต่บริษัทผลิตยาก็ยังขายในราคาเดิมเป็นการช่วยเหลือกัน  เพราะทราบว่าคุณหมอไม่ได้ทำธุรกิจหวังผลกำไร แถมยังต้องถอนเงินบำนาญส่วนตัวมาเป็นค่าซื้อยาให้คนไข้คลินิก ซึ่งคิดราคาตั้งแต่ 5-70 บาท  "ผมไม่คิดว่า สิ่งที่ทำไปนั้นเป็นการช่วยเหลือ แต่ผมทำตามหน้าที่ของแพทย์ต่อคนไข้ เราก็ต่างเป็นคนไทยด้วยกัน  เวลาคนไข้มาหา ผมยังคิดว่าเป็นญาติพี่น้องกัน คุยกันได้ทุกเรื่อง เมื่อเรามีพอกินพอใช้  ก็แบ่งปันกัน  ไม่เคยคิดเรื่องทรัพย์สินเงินทอง ว่าต้องสูญเสียไปมากน้อยเท่าไหร่ ถ้าเห็นคนไข้หายดี ก็ทำให้ผมมีความสุขแล้ว"

            หลายๆครั้งที่มีคนถามคุณหมอสภาว่าคุ้มไหม คุณหมอสภาจะตอบไม่ได้ว่าคุ้มหรือไม่ กำไรหรือขาดทุน เพราะคุณหมอรู้ดีว่าขาดทุนทุกวันไม่มากก็น้อย  แต่คุณหมอก็ไม่ได้คิดอะไร กลับมองว่าตัวเองไม่ได้มีค่าใช้จ่ายอะไรมากนัก ลูกเต้าก็มีงานทำที่ดีแล้ว แม้จะมีแต่คนเตือนเรื่องขาดทุน แต่คุณหมอก็ยังไม่มีความคิดที่จะเลิกทำ ยังคงเป็นห่วงผู้ป่วย เวลาที่ยาหมดก็ต้องสั่งซื้อ เงินหมดก็จะถอนเงินบำนาญมาใช้  ไม่เคยคิด ไม่เคยทำบัญชี จึงไม่รู้ว่ากำไรขาดทุนอย่างไร คุณหมอคิดแต่เพียงว่าตนไม่ได้เดือดร้อนอะไรในเรื่องค่าใช้จ่าย ทำไปเรื่อยๆเท่าที่จะทำได้  คุณหมอมีความเห็นเกี่ยวกับเรื่องการทำความดีว่า  เมื่อเราเกิดมาก็สามารถทำดีได้ตลอดเวลาจนกระทั่งไม่มีเรี่ยวแรงจะทำแต่เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนแปลงไป ก็ทำให้ผู้คนในสังคมนึกถึงตัวเองมากขึ้น  การช่วยเหลือกันน้อยลง  มุ่งแต่จะเอาตัวเองให้รอดก่อน  สภาพแวดล้อมและสถานการณ์ต่างๆ ก็มีส่วนทำให้คนเห็นแก่ตัวเพิ่มขึ้นอีกด้วย

            รศ.นพ.สภา มีความคิดเห็นต่อบุคลากรทางการแพทย์รุ่นใหม่ ที่กำลังจะก้าวเข้ามาทดแทนคลื่นลูกเก่าว่า  การทำความดีไม่สามารถบอกให้ทำกันได้ว่าทำอย่างไร  แต่เราสามารถเริ่มต้นกระทำให้ดูเป็นตัวอย่างได้  ดังนั้น นักศึกษาแพทย์ควรเรียนรู้จิตใจและวิถีปฏิบัติของคุณหมอท่านนี้ ไว้เป็นต้นแบบของผู้กระทำประโยชน์ต่อสังคม โดยไม่หวังผลตอบแทน ส่วน “จรรยาบรรณของแพทย์” ก็เหมือนอาชีพอื่นๆที่มีเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพสังคม จิตใจคนเราก็เปลี่ยนไป การช่วยเหลือกันมันน้อยลง เรื่องคดีความระหว่างคนไข้กับหมอที่เกิดขึ้นมากในเวลานี้เป็นเพราะวิวัฒนาการที่เรากำลังวิ่งตามต่างประเทศ วิ่งตามเทคโนโลยี สมัยก่อนคนไทยไม่กล้าฟ้องเรียกร้องค่าเสียหายกับหมอ  แต่เดี๋ยวนี้เมื่อคนมีความรู้มากขึ้น สื่อนำเสนอข่าวมากขึ้น ก็เป็นเรื่องธรรมดาที่หมอจะถูกคนไข้ฟ้อง เพราะไปทำเขาเสียหายและยังเก็บค่ารักษาแพงอีก

            คุณหมอยังให้ข้อสังเกตเกี่ยวกับสังคมไทยในอนาคตอีก 10 ปีข้างหน้า จะขาดแคลนบุคลากรที่เป็นอาจารย์แพทย์  เพราะ “ปัจจุบันมีแพทย์ที่สนใจจะทำงานในสถาบันศึกษาน้อยลง  เพราะการเป็นอาจารย์ต้องเสียสละเวลา ที่จะถ่ายทอดความรู้  เอาใจใส่ในการสอน  มุ่งมั่นที่จะศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม  ไม่ใช่ว่าทุกคนจะเป็นอาจารย์สอนได้ ขึ้นอยู่กับทักษะการถ่ายทอดความรู้ให้นักศึกษา รวมทั้งความรักในอาชีพแพทย์เป็นสิ่งสำคัญ   อีกทั้งยังไม่มีเวลาเปิดคลินิกส่วนตัว หารายได้มากเท่ากับแพทย์เฉพาะทาง"

            การกระทำของคุณหมอสภา ไม่เคยทวงบุญคุณ ไม่เคยประกาศยกย่องตัวเอง ว่าเป็นผู้กล้า วีรบุรุษที่เสียสละให้ชาติบ้านเมือง  แต่ไม่คิดว่าเป็นเพราะอุดมการณ์ใดๆ  แต่มาจากจิตสำนึกของความเป็นมนุษย์ ผู้ที่คิดว่าเกิดมาแล้วควรทำเพื่อผู้อื่น

- ที่ปรึกษาสถานเทคโนโลยีการศึกษาแพทยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล

- ผู้อำนวยการโรงเรียนเวชนิทัศน์จนถึงเดือนกันยายน 2537

- อาจารย์สอนวิชามหกายวิภาคศาสตร์

- อาจารย์สอนวิชาถ่ายภาพทางการแพทย์

- ปฏิบัติงานเกี่ยวกับงานถ่ายภาพทั่วไป, ถ่ายภาพ Micro และ Macro